55 rocznica rewolucji: powód do przypomnienia historii Kuby (Kuba: drogi tworzenia i ewolucji cz.1)

30 grudnia 2013 roku, a może parę dni wcześniej, rozpoczęły się obchody upamiętniające zwycięstwo rewolucji kubańskiej (1953-1959), która z biegiem lat zaczęła przybierać twarz Fidela Castro i takim mianem dzisiaj jest określana przez wielu badaczy zajmujących się Kubą, jako rewolucja Fidela Castro.
1 stycznia 1959 roku el Comandante wkracza na czele oddziałów do Santiago de Cuba, tego samego dnia Eloy Gutierrez Menoyo wraz ze swoimi siłami partyzanckimi "Frente Escambray" wkracza do Hawany (Fidel przybędzie do niej 8 dni później).

Przypomnienie wydarzeń z tamtych dni jest dobrą okazją aby rozpocząć serię postów poświęconych historii Kuby, które mam nadzieję przybliżą Kubę tym wszystkim, którzy jej nie znają a innym pomogą zrozumieć fenomen kubańskich rewolucji i "Rewolucji Fidela Castro"

Kuba: drogi tworzenia i ewolucja (cz.1)

        Wprowadzoną w roku 2002, w drodze referendum, poprawkę do Konstytucji Republiki Kuby z 1976 r., ustanawiającą system socjalistyczny nieodwracalnym, można uznać za ważny element, który z pewnością zaważy na dalszej drodze rozwoju gospodarczego, politycznego i społecznego Wyspy.

 Socjalizm i rewolucyjny system polityczny i społeczny zapisany w niniejszej Konstytucji, wystawiany na próbę przez  wiele lat heroicznego oporu wobec różnego rodzaju agresji i wojny gospodarczej prowadzonej przez rządy największego mocarstwa imperialistycznego,  pokazał pełnię swoich możliwości przekształcenia kraju i stworzenia całkowicie nowego i sprawiedliwego społeczeństwa, jest nieodwracalny a Kuba nigdy nie wróci do kapitalizmu[1] 

Rewolucja, do której odwołuje się powyższy fragment nie stanowi charakterystycznej cechy rzeczywistości kubańskiej po 1959 roku. Należy raczej uznać ją jako stały element życia społeczeństwa kubańskiego, które właśnie tą metodą, przez ostatnie dwa stulecia, poszukiwało sposobu na uzyskanie niepodległości i suwerenności. Idee niepodległościowe, które zaczęły rozwijać się i zwyciężać w Ameryce Łacińskiej przełomu XVIII i XIX wieku, ogarnęły również największą wyspę Antyli. Jednak ze względu na swoją lokalizację geograficzną było terytorium, którego Hiszpania nie chciała utracić chyba najbardziej. Położona między Nowym i Starym Światem, między Ameryką Północną i Południową, zawsze postrzegana była jako strategiczny przyczółek do prowadzenia i zacieśniania nie tylko gospodarczych relacji, ale również ugruntowywania politycznej pozycji przez mocarstwa europejskie i Stany Zjednoczone Ameryki. 

Znając swoją wartość geopolityczną i posiadając rozwijającą się silnie tożsamość kulturową i polityczną starała się Kuba XIX wieku walczyć o niezależność, głównie polityczną, popadając jednak w głębokie uzależnienie gospodarcze. Owe próby oderwania się od Hiszpanii, chociaż przybierały również ścieżki pokojowe, od połowy XIX wieku, miały przede wszystkim formę zbrojnych zrywów, powstań i wojen. Stąd też, stan permanentnej rewolucji, w której tworzyło się społeczeństwo kubańskie, nie jest rzeczą dla niego nową i obcą. Europejczykowi rewolucja kojarzy się często negatywnie a obrazy, które przywołuje na myśl są zabarwione krwią. Dla wielu społeczeństw latynoamerykańskich, w tym kubańskiego, traktowana jest jako pozytywne zjawisko i często jedyne działanie, dzięki któremu można w sposób skuteczny osiągnąć zamierzony cel. O rewolucji mówił Carlos Manuel de Céspedes[2], wzywając do podniesienia broni przeciw Hiszpanii w 1868 roku. Walka o niepodległość Kuby, do której wzywał José Martí[3] była według niego wielką rewolucją polityczną, gospodarczą i społeczną.

Po uzyskaniu niepodległości przez Kubę w 1902 roku, wszystkie kolejne akty zbrojne - 1933, 1952 i 1959 roku - uznawane były za rewolucje, a politycy kubańscy jak Ramon Grau San Martín, Fulgencio Batista i Fidel Castro uważali się i byli traktowani jako rewolucjoniści.

 autor: Katarzyna Dembicz (fragment z książki "Relacje Polska-Kuba. Historia i współczesność", CESLA UW, 2013, s. 11-12)

---

[1] Tłumaczenie własne z oryginału Konstytucji Republiki Kuby: rozdział 1, artykuł 3: El socialismo y el sistema político y social revolucionario establecido en esta Constitución, probado por años de heroica resistencia frente a las agresiones de todo tipo y la guerra económica de los gobiernos de la potencia imperialista más poderosa que ha existido y habiendo demostrado su capacidad de transformar el país y crear una sociedad enteramente nueva y justa, es irrevocable, y Cuba no volverá jamás al capitalismo. (Cubadebate, http://www.cubadebate.cu/wp-content/uploads/2009/06/go_x_03_2003.pdf, 3.03.2013)

[2]  Nazywany 'Ojcem Ojczyzny' Padre de la Patria, urodzony w 1819 roku, był właścicielem ziemskim. Autor tzw. okrzyku wolności z Yara (Grito de Yara) wzywającego do podjęcia walki zbrojnej przeciw Hiszpanom o wolność Kuby. Był pierwszym prezydentem República en Armas czyli "Republiki pod Bronią". Zabity przez wojska hiszpańskie w 1874 roku.

[3] Wieszcz narodu kubańskiego, którego 160 rocznica urodzin przypadła na 2013 rok. Poeta, filozof, publicysta, polityk, działacz patriotyczny, autor słynnego traktatu "Nasza Ameryka" (Nuestra América) i poezji Versos Sencillos - jej strofy wykorzystane zostały do słów słynnej pieśni kubańskiej Guntanamera. Autor manifestu La República Española ante la Revolución Cubana. Załozyciel Parrtido Revolucionario Cubano. Wokół niego jednoczył się kubański ruch niepodległościowy na emigracji i w kraju. Zginął w walce w 1895 roku.